Ondatra Zibehicus is de ‘Harry Potternaam’ van de Muskusrat. Peter van der Burg verbaast zich dat de aanwezigheid van dit dier nooit in beeld komt als oorzaak genoemd van het verdwijnen van riet. Dat terwijl schade door muskusratten gemakkelijk te herkennen is. De typisch schuin afgebeten rietstengels zijn goed zichtbaar in de oevers, ook in de oevers die hij zelf beheert. Peter werkt samen met Prof. Dr. Ir. J.E. Vermaat aan een meerjarige veldproef waarbij de rol van muskusratten bij het verdwijnen van waterriet nader is onderzocht.
Eerste proef
Hij start in 2009 een eerste proef van ca 150 meter oever die hij voorziet van een dubbele palenrij en worteldoek. Hij vult de oever aan met bagger en beplant die met rietstekjes. De vooroever tussen de palenrijen vult hij op met bagger tot een diepte van 25 tot 75 cm.
In het voorjaar van 2009 steken de eerste rietstengels de kop op. En dan blijkt Peters verwachting te kloppen: alle stengels worden opgegeten. Voornamelijk door muskusratten. In 2011 controleert Peter zijn aanname met een scherm van gaas, dat de ratten gegarandeerd van de oever weghoudt. Het scherm komt langs een strook van 25 meter te staan. En jawel, hier blijkt dat riet en andere waterplanten niet aangevreten worden. Kortom, genoeg aanwijzingen om te geloven dat muskusratten de schade veroorzaken.
Ook twee jaar later nog geen waterriet
Proef met statistische onderbouwing
Maar in de wereld van de ecologen ben je pas geloofwaardig als je significante resultaten kunt laten zien. Dus start Peter in 2013 een nieuwe proef. Deze bestaat uit een afgeschermd deel en een controledeel waar de muskusrat wel kan komen en de gans niet. En jawel, al in de zomer vinden we significante verschillen. Meer rietscheuten en meer grote egelskop in de delen waar geen muskusrat kan komen. Verder ook veel fonteinkruid, smalle waterpest en krabbenscheer. Drie jaar later was het bijna ondoenlijk om de planten nog goed te tellen door de overvloedige aanwezigheid van riet.
We concluderen dat slechte water- of bodemkwaliteit niet de belangrijkste oorzaak is waarom riet zich niet verder ontwikkelt. Want het riet groeide door, zelfs de afnemende waterkwaliteit van toen. Wel wijst Peter de muskusrat aan als de grote boosdoener als het gaat om de sterke afname van rietkragen in het Plassengebied. Het volledige artikel “Waarom verdwijnt waterriet? De muskusrat wordt onderschat” kan nagelezen worden in de onderstaande bronvermelding.
Hoe gaat het nu?
Sinds de publicatie van het onderzoek is de bestrijding van muskusratten op de plassen geïntensiveerd. De laatste twee jaren verminderde het aantal gevangen muskusratten met ongeveer de helft ten opzichte van het aantal in de jaren 2020 – 2022, terwijl de intensiteit van het speuren niet verminderde. Dit is een duidelijk indicatie dat de populatie daalt. De toename van lisdodde en waterriet op de plassen is hiermee in lijn.
