Door Ties Ittman (Boswachter Staatsbosbeheer)

De waterkwaliteit op officiële zwemwaterlocaties voldoet in het zomerseizoen lang niet altijd aan de zwemwaternorm. In het plassengebied heb ik het dan over de locatie bij de Elfhoevenstrook en het zwemstrand bij de Reeuwijkse Hout. Per 10 juli 2025 is er zelfs al een negatief zwemadvies afgegeven voor de Elfhoevenstrook.

Ieder jaar komen er e-mails en telefoontjes binnen over de hardnekkige blauwalg en waarom wij (Staatsbosbeheer/Groenalliantie) daar niets aan doen. “Een pomp is toch voldoende?!”, hoor je regelmatig. Het ligt helaas wat genuanceerder. De waterkwaliteit is afhankelijk van veel factoren.

Hoog tijd dus dat er iets meer uitleg komt. Niet dat wij de verantwoordelijke zijn voor de waterkwaliteit in deze plassen, maar wel goed om wat informatie en kennis te delen, aangezien deze zwemplassen wel in ons beheergebied liggen. Natuurlijk staan wij als beheerder en boswachters in nauw contact met de Waterschappen en de Omgevingsdienst om naar oplossingen te zoeken en deze waar dat kan ook toe te passen. Iedereen is immers gebaat bij zwemwaterlocaties die het hele zwemseizoen (van 1 mei t/m 30 september) kunnen worden gebruikt!

Officiële zwemwaterlocaties
Officiële zwemwaterlocaties zijn aangewezen door de Provincie en het water wordt hier regelmatig bemonsterd en getest op verschillende stoffen, bacteriën en blauwalg. Dit doet het Waterschap of de Omgevingsdienst. Voldoet het water niet aan de juiste normen, dan komt er direct een waarschuwing te hangen op de bewuste locatie. Online kunnen recreanten de actuele situatie altijd checken via zwemwater.nl.

Blauwalg in de Reeuwijkse Plassen
Eén van de officiële zwemwaterlocaties in het Reeuwijkse Plassengebied ligt aan de plas Elfhoeven. Hier wordt vaak al vroeg in het jaar blauwalg geconstateerd en de waarschuwing hangt er bijna jaarrond. De vraag is dan ook hoe lang de situatie hier houdbaar is, als de waterkwaliteit het grootste gedeelte van het jaar te wensen over laat. Het negatief zwemadvies wordt onderstreept door de Omgevingsdienst Midden-Holland (ODMH). Rijnland heeft in de aangrenzende Nieuwenbroekse plas van 2010 t/m 2021 metingen verricht en geconstateerd dat blauwalg inderdaad een groot probleem is. Net als in de plas Elfhoeven. Omdat alle ondiepe, troebele veenplassen – op de surfplas na – met elkaar in directe verbinding staan, is de kans groot dat dit op iedere plas het geval is. Wat betreft de bacteriële waterkwaliteit kon Rijnland niets zeggen, aangezien hier niets is gemeten. Het gebied zit echter vol met (water)vogels die vaak zorgen voor bacteriële overschrijding.

Meer over de problematiek omtrent de waterkwaliteit, de factoren die hierop van invloed zijn en enkele maatregelen die zijn genomen door de jaren heen, is te lezen in dit bericht: Waterkwaliteit-in-de-reeuwijkse-plassen-laat-licht-herstel-zien (KoBR)

Verbetering van de waterkwaliteit in de Surfplas
Een op zichzelf staande plas is Broekvelden-Vettenbroek, beter bekend als de Surfplas, met aangrenzend het natuur- en recreatiegebied Reeuwijkse Hout. Het zwemstrand aan de plas is een enorme trekpleister en wordt gewaardeerd door de vele recreanten. Ook hier komt helaas met enige regelmaat blauwalg voor. Deze voormalige zandwinplas kent een heel andere diepte, bodem en waterkwaliteit dan de overige plassen. Dat biedt ook een ander perspectief om blauwalg tegen te gaan. Hier komt op korte termijn een project ter verbetering van de waterkwaliteit van de grond. Of beter gezegd: van de bodem.

Rijnland verbetert de waterkwaliteit en ecologie in de plas. Rijnland: “De voedselrijkdom in de plas neemt de afgelopen jaren toe. De bron is de vogelpoep van de grote aantallen vogels die op de plas rusten. Het aantal vogels op en rond de plas is in de afgelopen 15 jaar sterk toegenomen. Hierdoor neemt de hoeveelheid algen ook toe. Met als gevolg dat er drijflagen van blauwalgen in het water zijn gezien.”

Luchtmenginstallatie
Om de blauwalgen in de plas tegen te gaan, legt Rijnland een luchtmenginstallatie aan. Een luchtmenginstallatie bestaat uit een netwerk van leidingen die op de bodem van de plas liggen. Grote compressoren blazen lucht in de leidingen, waardoor bellen ontstaan die het water in beweging brengen. De blauwalgen, die in de bovenste waterlaag voldoende licht hebben om te groeien, worden door de stroming meegevoerd naar het diepe en donkere deel van de plas. Hierdoor worden de algen belemmerd in hun groei en kan de algenconcentratie in de plas sterk worden teruggedrongen. Bovendien worden de algen die nog wel aanwezig zijn verspreid, waardoor ze geen drijflagen meer vormen. De installatie zal na de oplevering aan staan tussen 1 mei tot 1 oktober.

Lees hier meer: HHR blauwalgbestrijding in de plas Broekvelden-Vettenbroek